Zabava u Baru

Za zabavu i odmor turista Bar je veoma interesantno mjesto. Posebno je Bar turistima zanimljiv u ljetnjem periodu. Duz barske rivijere na 20 – tak plaza, mozete se lijepo odmoriti, uzivajuci u suncanju i kupanju, odmarajuci na lezaljkama ili lezeci na peskiru u debelom hladu maslinovih ili borovih drveca. Vas cjelodnevni boravak na plazi pored suncanja i kupanja, mogu udopuniti i voznja pedalina ili sandolina, koje je moguce veoma jeftino iznajmiti na gotovo skakoj plazi.
Ako ste ljubitelj brze voznje, pa se u slicnim sportovima morate oprobati i na moru, na pojedinim plazama u Baru, postoje tacno oznacena mjesta za voznju skutera ili glisera. Ukoliko nemate potrebne licence koje garantuju da se ovim sportovima mozete individualno baviti, potrazite pomoc vrsnih instruktora, koji osim potrebne opreme i dodatnih pojasnjenja nude cak i obuku za jedrenje na dasci. Na brojnim barskim plazama postoje i dobri uslovi za zabavu Vase djece. Osim igranja u pijesku ili plivanja u moru, djeca ce se lijepo zabaviti i raznim rekvizitima, igrom u zabavnim parkovima, manjim bazenima ili na popularnim ljetnjim toboganima.
Osim bavljenja zanimljivim sportovima na vodi, dan na barskoj rivijeri mozete kreirati i ukoliko se odlucite za posjetu okolnim mjestima i njihovim plazama kao sto su: Sutomore, Canj, Dobre vode, Petrovac.
Poslije ljetnjih ludorija na plazi, uzivanje mozete nastaviti u nekima od brojnih barskih kafe – barova, picerija, primorskih restorana ili konoba. Koji god objekat da izaberete necete pogrijesiti. U ljetnjem danu i godisnjem odmoru na moru, mozete uzivati i ukoliko Vas izbor budu poznati sutomorski restorani „Sirena Marta“, „Izvor“ ili „Pirat“.
Takodje, u Baru i okolini nalazi se i veoma veliki broj moderno sredjenih kafica, u kojima se tokom dana , a posebno u vecernjim satima za goste organizuju razni sadrzaji. Medju mladjim turistima sigurno ce biti veliki dio onih, koji ce do kasno u noc uzivati plesuci u ritmovima savremene muzike koja se cuje u vecini barskih kafe – barova. Upravo zbog mladih, u Baru iz ljeta u ljeto, ima sve vise veliki broj vlasnika ugostiteljskih objekata, trudi se da programe u kaficima ili na kafe terasama udopuni nocnim zurkama za mlade na kojima se pored uobicajeno dobre (pop, rock, tehno, rejv, dance, fensi, house...) muzike, prave neka nagradna takmicenja, karaoke sou – i, muzicki kvizovi... Lijepo i ugodno ljetnje veceri mladi mogu provesti i u diskoteci „Trezor“u Sutomoru, kao i u nocnom klubu „Paradizo“ koji se nalazi u mjestu Utjeha, nedaleko od Bara. Svi ugostiteljski objekti zatvorenog tipa, rade do kasno u noc, a nerijetko i do pet sati ujutru.
Ukoliko nijeste bas pobornik besanih noci, onda Vase ljetnje veceri mozete provoditi i uzivajuci u prigodnim vecerama u barskim restoranima ili konobama, nakon kojih obavezno posjetiti predstave ili koncerte na festivalu „Barski ljetopis“ ili mozete prisustvovati nekom drugom kulturnom dogadjaju, kao sto su ljetnje zabave u okolnim mjestima i gradovima, ili ljetnje kulinarske feste, na pojedinim barskim plazama.
Veoma prijatno ljetnje vece u Baru mozete provesti i ukoliko se odlucite za laganu setnju uz obalu, koja vodi dugackom stazom niz gradsku rivu.
Ako zelite bas nesto novo i interesantno, onda predlazemo da se preko dana odvezete do Skadarskog jezera, tacnije do mjesta Virpazar, i potrazite konjicki klub „Montenegro“, koji ima i skolu jahanja. Strucni instruktori obucice Vas jahanju, a druzenje sa konjima, predstavljace pravo zadovoljstvo.

Turizam u Baru

Plaze

Barska obala pruza se od rta Stolac, zaliva Pecin, rta i uvale Canj, koja se nalazi izmedju hridi Velja ponta i rta Sapavica. U samom Baru gotovo i da nema prave plaze, s obzirom da je veci dio morske obale pretovoren u lucko pristaniste, pa se na najvecem dijelu obale u Baru nalaze dokovi za pristup teretnih i putnickih brodova.
Najveci dio obale barskog podrucja je strm i kamenit, sa uvalama, zatonima, strmim klifovima i zalovitim obalnim rubom. Kako ima veoma mali broj ostrva i skoljeva, barska obala je dosta izlozena talasima. Obala zaledja Bara je dosta razudjena, sa mnostvom karakteristicnih zalova, nastalim donosenjem materijala iz rijeka ili dejstvom talasa. Duzina barske obale koja se moze koristiti za kupanje iznosi 4, 964 metra.
U Baru je klima veoma karakteristicna. Osim sto spada u najsuncanija mjesta Juzne Evrope, sa prosjecno 270 suncanih sati u toku godine, klimu karakterisu duga i topla ljeta, i blage zime. Srednja godisnja temperatura iznosi 16 stepeni Celzijusovih. U mjesecu julu prosjecna temperatura vazduha iznosi 23 stepena Celzijusovih, a u januaru 10 stepeni C. Salinitet mora je do 38 promila, providnost vode je do 5, a na pucini i do 45 metara.
Na barskoj rivijeri nalazi se blizu 20 razlicitih plaza, kupalista i stjenovitih uvala koje se takodje koriste za suncanje i kupanje turista.
U samom Baru, nalazi se poznata gradska plaza na Topolici. Ta plaza se godinama smanjivala izgradnjom luke i marine. Priobalni dio, od rijeke Zeljeznice koja protice kroz Bar, prekriven je kamenitim materijalom, dok dio plaze ispred hotela „Topolica“ u centru Bara, obiluje sitnim sljunkom i pijeskom koji je nasut dubljenjem luckog basena. Takodje, talozenjem materijala koje je godinama donosila barska rijeka Zeljeznica, na Zukotrlici je nastala velika plaza, prekrivena kamenitim i krupnozrnim pijeskom.
Sa morske strane barski zaliv stiti brdo Volujica, iza cijeg se rta nalazi zaklonjena i tesko pristupacna kamenita plaza Val od Bigovice, poznata po izuzetno cistoj morskoj vodi.
Dvije male uvale sa interesantnim plazama Crvene stijene (Crvena pecina, Velika i Mala stijena), nalaze se izmedju Vala od Bigovice i rta Skocivuk. Kretajuci se ka jugoistoku, nailazi se na mjesto Ujtin – potok, te zaliv Mrkojevici. Na tim djelovima barske rivijere, obala je strma, sa stijenama i mnogobrojnim klifovima. Ipak tu su smjestene i nekolike plaze. Plaza u uvali Mali pijesak, zatim plaze Trila i Veliki pijesak, koje se prostiru sve do rta Meret. Plaza Veliki pijesak je kamenita plaza, veoma poznata zbog ciste i bistre morske vode. Ta plaza kupacima je interesantna i zbog razudjenosti dijela obale na kojoj se nalazi kao i zbog bujne suptropske vegetacije. Duzina plaze Veliki pijesak je 298 metara, a povrsina 8.046 m².
Od rta Meret pa do rta Komina, nalaze se uvale: pod Meret i pod Crnjaku, sa istoimenim plazama. Nekoliko stotina metara dalje nalazi se Uvala maslina ili Utjeha, gdje je smjestena plaza Utjeha, napravljena od zuckastih i bjelicastih krecnjaka. Od rta Ademov krs do Karastanovog rta, proteze se plaza u uvali Paljuskovo, a nesto juznije od tih mjesta nalazi se plaza u Uvali hladna i zal Peskic. U uvali Canj, mjestu koje je se nalazi na dijelu magistralnog puta, Petrovac – Bar, nalazi se plaza pokrivena sitnim pijeskom i sljunkom, duzine 797 metara. Ljeti, ta plaza je jako omiljeno mjesto za odmor i rekreaciju kako mjestana, tako i mnogobrojnih turista.
Dio barske obale od rta Sapavica do Crnog rta koji se nalazi u Sutomoru, mjestu za koje se moze reci da predstavlja predgradje Bara, previse je strmo i sa nekoliko uvala, te tu nema nikakvih uredjenih kupalista, osim plaze u uvali Perazica, ispod Crvenog brijega. Plaza u uvali Maljevik je kamenita i sa strmom obalom. Jugoistocno od nje nalazi se kamenita Spicanska crvena plaza.
Jedna od najvecih plaza na barskoj rivijeri je pjeskovita plaza u Sutomoru. Ta plaza ima lucki oblik, duzine 1.070 metara i 27.820 m² povrsine. Veliki broj malih plaza, zalova i uvala nalazi se na dijelu barske obale koja se prostore izmedju Sutomorske i plaze na Zukotrlici. To su uglavnom hotelske plaze, medju kojima treba pomenuti , plazu hotela „Inex – Zlatna obala“, „Ratacka mala plaza“, „Bijela plaza“, „Kadice“, plaza „Soferska“,.... Ispod poznatog barskog rta , poznatijeg po imenu rt Ratac, koji je obrastao raznim biljnim rastinjem, nalazi se zal sa nudistickom plazom.
Dio obale izmedju rta Ratac i brda Volujica, koji je poznatiji kao polukruzni Barski zaliv, prekriven je sljunkovito – pjeskovitim nanosima, i na tim djelovima nema uredjenih kupalista ni plaza. Istocno od pomenutog dijela obale, izmedju hridi Djonov krs, stjenovite obale i zaravni Crvanj, nalazi se barska Crvena plaza. Ta plaza je prekrivena sitnozrnim sljunkom i pijeskom crvenkaste boje, sto plazi daje posebnu vrijednost.
Vecina hotelskih plaza i kupalista kao i vjestackih plaza koje se nalaze na hridima ili u uvalama, zadovoljava osnovne turisticke standarde. Osim potrebnog plaznog mobilijara: suncobrani, ringistuli, tusevi, pojedine plaze imaju i restorane, plazne barove, terase te djecija mini – igralista.
Iako se vecina plaza nalazi na udaljenosti vecoj od 2 kilometra od centra grada, sigurni smo da cete pronaci najlaksi nacin da do pomenitih plaza stignete, i uzivate u blagodetima sunca i mora u Baru i njegovoj okolini. Najbezbjedniji i najlaksi nacin da se inforimiste o tome kako stici do plaze, saznacete u Turistickoj organizaciji grada Bara. Takodje, do pojediinih plaza, narocito onih u Sutomoru ili Canju, za prevoz mozete koristiti mnogobrojne turisticke kombi – taksije, koji voze turiste iz centra grada do zeljenih destinacija na svakih 15 minuta. Ukoliko na moru zelite provesti veci dio svog odmora, onda Vam predlazemo da se kod vlasnika turistickih taksi - brodova i barki raspitate o izletima koji se organizuju do neke od 20 - tak barskih plaza. Mogucnosti su razlicite a na Vama je da brzo odlucite, i naravno sto prije posjetite Bar!

Priroda

Grad Bar se nalazi na jugu Crne Gore. Podrucje koje zahvata barska opstina smjesteno je izmedju Jadranskog mora i Skadarskog jezera. Podrucje koje zahvata opstina Bar iznosi 506 km², a sa dijelom koji zahvata vodenu povrsinu Skadarskog jezera (sa barske strane), povrsina iznosi ukupno 633 km². Centralni dio barskog podrucja predstavlja planinski masiv Rumije (najvisi vrh 1595 m) sa Sozinom (971 m), Sutormanom (1185 m) i Lisinjom (1353 m), koji ima dinarski pravac pruzanja i cini prirodnu granicu izmedju Jadranskog mora i Skadarskog jezera. Kako je od Otranskih vrata udaljen samo 180 km vazdusne linije, Bar je vodenim putem povezan sa srednjim i istocnim Mediteranom i lukama svih kontinenata, te mu takva povezanost omogucava krace i neposrednije veze sa svim obalama Sredmozemnog mora.

U Baru je klima veoma karakteristicna. Osim sto spada u najsuncanija mjesta Juzne Evrope, sa prosjecno 270 suncanih sati u toku godine, klimu karakterisu duga i topla ljeta, i blage zime. Srednja godisnja temperatura iznosi 16 stepeni Celzijusovih. U mjesecu julu prosjecna temperatura vazduha iznosi 23 stepena Celzijusovih, a u januaru 10 stepeni C.
Ljeta u Baru su duga i susna, a zbog toplotnih uticaja Jadranskog mora zime su blage i kisne. U prosjeku, zimi u Baru ima 38 kisnih dani u godini. Visoke prosjecne zimske temperature, (oko 10 stepeni Celzijusovih) ukazuju na to da je u Baru veoma malo pravih zimskih dana. Veoma je mali i broj dana kada se temperatura u Baru spusta ispod nultog podioka Celzijusove ljestvice, tako da se smatra da u Baru zapravo i nema prave zime. Prava rijetkost su i zimski dani praceni snijegom i mrazom. Sve navedene karakteristike Bar preporucuju turistima kao idelano mjesto ne samo za ljetnji vec i za zimski boravak i odmor.

S obzirom da se barska opstina, u pogledu reljefa, dijeli na tri pojasa: jadranski, jezerski i planinski, to se u pojedinim djelovima barske opstine razlikuju i tri vrste klime. U jadranskom pojasu klima je blaga – mediteranska, narocito izrazena u Barskom polju. Odlike planinsko -mediteranske klime narocito su zastupljene u planinskim vijencima, posebno iznad planina Sutorman, Rumije i Lisnja. U pojasu Skadarskog jezera vlada jadranska, sa jakim uticajima kontinentalne klime i znatnim oscilacijama u temperaturi.

Barska opstina zahvata i djelove oko mjesta Virpazar, Crmnica i Skadarsko jezero, te se klima u tim podrucjima znatno razlikuje od klime u samom Baru. Kada se uspostavi jugozapadno strujanje, onda je podrucje Bara izlozeno vlaznom vazduhu.

U Baru i okolini duvaju i karakteristicni jadranski vjetrovi: hladni vjetar- bura, vlazni vjetar- jugo ili siroko, kao i pulenat, maestral, burin, danik i nocnik. Najucestaliji i vjetar najjaceg intenziteta je bura. Duva uglavnom zimi sa visokih planina prema moru i donosi zahladjenje. Bura koja duva na moru moze biti i olujne jacine, pa obicno stvara niske i kratke talase do 2,5 metara.

Jugo ili siroko duva u juznom i jugoistocnom dijelu Jadrana, s mora na kopno. U zavisnosti da li duva srednjom ili maksimalnom brzinog jacina juga moze biti izmedju 3 do 8 bofora. Za vrijeme juga more je uzburkano, a talasi dostizu visinu i do sest metara.

Kada je vedro i toplo vrijeme, a najcesce krajem proljeca i ljeti, u Baru duva tzv. svjezi vjetar – povjetarac ili maestral. Taj vjetar najcesce duva tokom dana. Maestral smatraju najvaznijim ljetnjim vjetrom jer prijatno rashladjuje toplinu tokom vrelih dana. Maestral duva s mora i uglavnom samo uznemiri morsku povrsinu.

Zapadni vjetar ili pulenat, vlazan je i prilicno ucestao vjetar koji u Baru duva najcesce u proljece. U Baru i okolini cesto duva i levant, topli jugoistocni vjetar, koji vazduh cini vlaznim, dok vjetar po imenu lebic, duva sa jugozapada. Vjetar burin duva preko noci, s kopna na more, sa sjeveroistoka i istoka, dok se u vrijeme nejednakih zagrijavanja i hladjenja barskog zaliva smjenjuju ljetnji vjetrovi, danik i nocnik.
U Baru i okolini cesto duva i veoma jak olujni vjetar poznatiji kao nevera. Duva s mora, a karakterisu ga kratko trajanje i cesta promjena pravca duvanja.
Flora i fauna Bara takodje su veoma karakteristicne. Osim raznovrsnog i bujnog biljnog pokrivaca, geografski polozaj i sastav tla omogucili su da u Baru rastu i razvijaju se razlicite biljne kulture, posebno suptropske. Osim livada, njiva, vinograda i vocnjaka, zeleni pojas Bara obiluje i listopadnim i cetinarskim sumama, pasnjacima, sikarom i makijom. Posebno u planinama i sumama oko Bara rastu: bukva, jela, smrca, crni i bijeli bor, hrast, grab, cer, kesten, jasen... Posebno interesnatna biljna vrsta je biljka zute boje, koja raste na tankim tamno zelenim prutovima, poznatija kao zuka. Najcesce raste kao divlji zbun i od nje su nekada stari Barani pravili ribarske mreze i konopce. Takodje, od vlakna zuke stare Baranke tkale su odijela i bijelu narodnu nosnju. Osim raznovrsnog i bujnog biljnog pokrivaca, geografski polozaj i sastav tla omogucili su da u Baru rastu i razvijaju se razlicite biljne kulture, posebno suptropske.

Najrasprostranjenija biljka je maslina, autohtona vocna vrsta. Veoma je mali broj domacinstava u Baru koja u svojim dvoristima nemaju makar jedno maslinovo stablo. Osim što se od masline dobija veoma poznato ulje poznatije kao„Barsko zlato“, inace jedan od nekoliko izvoznih artikala crnogorske trade mark „Made in Montenegro“, maslinovo ulje veoma je vazan sastojak mnogih tradicionalnih jela, posebno onih koja se spravljaju od ribe. U Baru i okolini raste nekoliko vrsta maslina, a najzastupljenija su crna i zuta maslina, poznatije kao crnjaka i zutica. Takodje, barska domacinstva bave se i gajenjem vinove loze, a nerijetko pojedini domacini na plantazama gaje agrume, pomorandze, limun, kivi, mandarine, ali i druge suptropske vrste koje su veoma zastupljene na podrucju Bara poput divljeg i pitomog nara, smokve,...

Poseban segment flore predstavlja i aromaticno bilje, a stanovnici pojedinih mjesta u okolini Bara bave se sakupljanjem i preradom biljke pelin, od koje se osim izuzetno ljekovitog caja koji se najvise koristi kod bolesti grla i prehlada, pravi i veoma kvalitetan med.

Priobalje Bara bogato je i egzoticnim biljnim vrstama poput: palmi, kaktusa, eukaliptusa, kestenova, te dekorativnih biljaka: agave, mimoze, oleandera, ali i ruzmarina te lovorike, koji se koriste i kao veoma vazni zacini, posebno u spremanju ribe, supe i raznih corbi.

U Baru i okolini srijecu se i veoma razlicite zivotinjske vrste. Najveci dio zivotinja nastanjen je u planinama oko Bara, i to u : Rumiji, Sozini, Sutormanu i Lisnju. Posebnu faunisticku vrijednost predstvalja divlji pas ili sakal, koji najcesce boravi u brdima oko Bara. Od zvijeri su jos zastupljene: lisica, vuk, divlja svinja, zec, te kuna zlatica.

Posebno zanimljiv po znacaju, kada su zivotinjske vrste u pitanju, je reon Skadraskog jezera, u cijoj su fauni registrovane 264 vrste ptica. Skadarsko jezero danas je najbrojnije naselje pelikana u Evropi. Tu se lovi 12 vrsta sljuka, 6 vrsta plovki, 3 vrste gnjuraca i jos 160 drugih pticjih vrsta. Medju naseljenim vrstama u reonu Skadarskog jezera nalaze se i: kormorani – fendaci, galebovi, razne vrste pataka, gusaka, fazana. Cesto se srijecu i rode, caplje (bijela, zuta i siva), ronac i druge danas u svijetu rijetke pticje vrste. Na Skadarskom jezeru veoma je zastupljen i lov ribe. U vodi jezera najcesce se love sarani i jegulje. Krivolov koji je trajao godinama te nepravilan izlov ribe doprinijeli su da je, kako u jezeru tako i u barskom akvatoriju, dosta unistena riblja mladj. U morskoj fauni najcesce vrste su zubatac (dentex dentex lat.), sapa (sarpa salpa lat.), sarag (diplodus sargus lat.), arbun (pagellus erythrinus lat.), gof (seriola dumerili lat.), palamida (sarda sarda lat.), a od sitnijih ribljih vrsta zasupljene su : bukva (boops boops lat.), barbun (mullus barbutus lat.) i ukljat (oblada melanura lat.)

Glavonosci se uglavnom love u zimskom periodu posebno: lignje, sipe, hobotnice, ali i skoljke te rakovi. U dovoljnim kolicinama u barskom akvatoriju jos uvijek ima muslji, dok se nesto rjedje nailazi na kamenice, prstace ili palasture.

Neki drugaciji Bar

Pijacni dan u Starom Baru

Stara maslina

Zalazak sunca

Bar prije desetak godina

Kultura

Kroz istoriju i kulturu grada Bara pominju se mnoge znamenite licnosti koje su svojim djelima i pojavama ostavile neizbrisiv trag u dugogodisnjem stvaranju toga drevnog grada. Medju najznacajnijim licnostima u najranijem periodu ili u vrijeme zacetaka grada Bara, pominje se istorijski vazna licnost knez Vladimir. On je, prema nekim istorijskim podacima, bio prvi nominalno samostalni vladar knjazevine Duklje – prve crnogorske drzave, a vrijeme njegove vladavine nazalost nije tacno utvrdjeno., vec se pominje vremensko razdoblje od 980. – 1016. godine. Licnost kneza Vladimira, danas se najcesce povezuje sa cuvenim djelom – „Zivot sv. Vladimira (dukljanskog)“, u kojem je pored ostalog navedena i Legenda o Vladimiru i Kosari, pisana latinicom na narodnom jeziku. U toj legendi pored ostalog, navodi se da je ljubav izmedju Vladimira i Kosare – kcerke makedonskog kralja Samuila, bila veoma nesretana. Naime, prilikom Samuilovog napada na predio poznatiji kao Precista Krajinska gdje se nalazila prijestonica drzave Duklje, tadasnji vladar knez Vladimir, spasavajuci narod samovoljno se predao Samuilu.Vladimir je odmah utamnicen, ali nedugo poslije toga Samuilova kcerka Kosara zaljubljuje se u Vladimira, te dukljanski knez biva oslobodjen. Vladimir i Kosara zive u braku, sve do 1014. godine kada nakon Samuilove smrti, na makedonski presto dolazi Jovan Vladislav. S obzirom da je knez Vladimir samostalno upravljao Dukljom, odmah je pao u nemilost novog makedonskog cara Vladislava, koji mu je na prevaru oduzeo zivot 1016 godine. Ipak, pojava kneza Vladimira, kasnije sveca, interesantna je i zbog cinjenice da se kult Sv.Vladimira Dukljanskog i danas njeguje, pa u junskoj procesiji koja se organizuje do vrha planine Rumije, na kojoj je prema predanju nekada bila crkva Sv. Vladimira, ucestvuju vjernici sve tri konfesije: pravoslavni, katolici i muslimani. Tada se na vrh planine iznosi drveni krst, koji je prema legendi knez Vladimir imao na sebi prilikom pogubljenja. Vladimirov krst danas se cuva kao najveca relikvija u bratstvu Androvica u Starom Baru.

Za podatke o knezu i svecu Vladimiru Dukljanskom, zasluzan je vizantijski istoricar Jovan Sikilica, koji je svojevremeno zapisao da je „blazeni knez Vladimir Dukljanski, bio pravican i miroljubiv covjek, pun vrlina“ te da se kult Sv. Vladimira osim u Duklju, postovao i u Dalmaciji, Albaniji, Makedoniji i Bugarskoj.

Ipak, najznacajnije djelo, o knezu Vladimiru, zapisao je otac crnogorske istorije i knjizevnosti pop Dukljanin (benediktanac cije se tacno ime ne zna), u djelu „Ljetopis Popa Dukljanina“, koje je nastalo najvjerovatnije 1183. godine.

Sledeca istorijski veoma vazna licnost je i Vladimirov sinovac Stefan Vizantijac, koji je Dukljom upravljao od 1018 – 1043.godine kao vizantijski vazal, zatim crnogorski kralj Mihailo Vojislavljevic, koji je prema pretpostavkama krunisan 1077. godine, a vladao do 1081. godine.

Ipak, najznacajnija duhovna imena, u istoriji i kulturi grada Bara, odnose se na Barsku biskupiju, koja je nastala 1089. godine. Biskupija je trajala 9. vjekova, a na njenom celu nalazilo se 60 nadbiskupa. To su bili uglavnom veoma skolovani ljudi, svjedoci dogadjaja i vremena. Najpoznatiji medju njima, bio je tzv. Grgur Grizogono, ili Pop Dukljanin, autor Barskog rodoslova.

U istoriji i kulturi grada Bara, pamte se jos neka znacajna imena, kao sto je kralj Bodin (1081- 1101). Bio je vladar Duklje kasnije Zete. Za njegove vladavine Duklja je zauzimala ogromno prpstranstvo, i imala je suverenitet nad Raskom, Bosnom, Travunijom i Zahumljem, djelovima Makedonije, Hrvatske i sjeverne Albanije.

Ipak, najvise su u kulturnom zivotu grada Bara bili znacajni visokodostojnici Barske arcibiskupije. Neki od njih pisali su i epitafe za nadgrobne spomenike. Barski epitafi spadaju u najstarija knjizevna djela pronadjena na prostoru Bara. To su stihovi na latinskom jeziku uklesani u kamene ploce, ispod kojih su bili sahranjeni visokodostojnici iz barske nadbiskupije: episkop Jovan iz vremena kneza Vladimira i arhiepiskop Djordje, Petar i Sergije koji su zivjeli u razdoblju od XI do XIV vijeka.

Pomenuti episkop i arhiepiskopi sahranjeni su u unutrasnjosti katedralne crkve sv. Djordja, koja se nalazila na najistaknutijem mjestu grada Bara, na Londzi.

Turci su 1571. godine zauzeli Bar i crkvu sv. Djordja pretvorili u dzamiju. Kasnije, prilikom neke dogradnje, nadgrobne ploce su izvadjene iz poda i uzidane u fasadu. Francuski konzul u Skadru Vinsent Ekar, koji je cesto prolazio kroz Bar, u svojoj knjizi „Istorija gornje Albanije”, objavljenoj 1858. godine, prvi je pomenuo barske epitafe, ali ih nije citirao. U to vrijeme arcibiskup bio je Bavarac Karl Poten.

Istaknuti pjesnik bio je Filip Gijo (1485 – 1624). Njegova djela nazalost nijesu sacuvana. Takodje, veoma poznat bio je i barski nadbiskup Marin Bici. On je u periodu od 1608. do 1624. godine, poslao iscrpan izvjestaj Svetoj Stolici o svome putovanju po Crnogorskom primorju, Albaniji, i Staroj Srbiji. Kasnije taj izvjestaj posluzio je kao veoma vazan dokument koji je svjedocio o prilikama koje su u tom vremenu vladale u tim krajevima.

Veoma vazna mjesta u istoriji Barske nadbiskupije imali su i clanovi familije Zmajevic iz Persata (kod Kotora). Naplodonosnji Zmajevic i biskup bio je Andrija Zmajevic, rodjen 1624. godine, inace vrsni pisac na narodnom jeziku. Zmajevic je poznat po djelu koje je redovno biljezio koje nosi naziv „Crkveni ljetopis“, ali i po rukopisima: Oda Dubrovniku „Slovinskoj Dubravi“, saljiva pjesma „Tripu Skuri“...

U srednjem vijeku na podrucju Bara zivjelo je nekoliko veoma poznatih knjizevnika, slikara i diplomata. Uz poznatog knjizevnika Antuna Prokulijana, istaknuta imena knjizevnog zivota Bara bili su i advokati italijanske porodice Besali. Medju njima, prvi je u Bar iz itlaijanske provincije Trevizo, pocetkom XVI vijeka, doselio mletacki sluzbenik Kamilo Besali. Bio je poznat po pisanju poslanica. Autor je vise pisama srocenih elegantnim stilom, koje je kasnije objavio priredjivac Bartolomeo Gottifredi u zbirci „Raccolta di Espitole italiane“, objavljenoj u Veneciji 1572. godine. Takodje, veoma poznat i prizant bio je i advokat Viktor Besali, rodjeni Baranin, humanisticki pisac i dubrovacki kancelar. Zivio je i djelovao krajem XVI i pocetkom XVII vijeka. U istorijskim dokumentima, ime Viktorija Besalija pominje se prilikom diploamatskih misija; u Dubrovackoj Republici 1596. godine - kod austrijskog nadvojvode Ferdinanda i 1600. godine, te kod pape Klemanta VIII. Takodje, Besali je pisao i izdavao latinske i ilirske stihove, koji izmedju ostalog svjedoce i o prijateljskim vezama Besalija i dubrovackih srednjevjekovnih pisaca, knjizevnicima i himanistima, posebno sa poznatim Ivanom Gundulicem. Njegovi stihovi objavljivani su uglavnom u Veneciji i Dubrovniku, i to: 1579., 1599., i 1621. godine.

U Baru i oklini djelovali su i manje poznati likovni umjetnici. Iako, arhivski podaci ne pruzaju dovoljno informacija o zivotu i radu tih umjetnika, ali se ipak zna da je u XV vijeku u Baru, zivio i radio zlatar Matej (1441.), kao i slikar Stjepan (1477) . Uz njihova, u dokumentima se, pored godine 1485., pominje i ime Baranina Marina Orsa, inace mletackog stanovnika. Precizniji podaci u arhivskim dokumentima, osim oporuke iz 1551. godine, ne postoje ni kada je u pitanju poznati barski slikar Dominik Nikolo, autor slike naboznog motiva, koja se nekada cuvala u samostanu Svete Alvise.

Kada su istorijske i licnosti kulture grada Bara u pitanju, onda sacuvani pisani tragovi ponovo upucuju na Barsku nadbiskupiju. Veoma vazna licnost Barske nadiskupije, bio je dr Nikola Dobrecic, koji je pisao pjesme na srpskom, latinskom, francuskom i italijanskom jeziku. Rodjen je 1872. godine u Bartuli kod Starog Bara. Kao mladic postaje katolicki svestenik, pa je godine 1890. upucen u Rim, gdje je sa kolegom Markom Asticem, zavrsava teologiju i filozofiju, i postaje prvi tadasnji doktor dviju religijskih nauka. Kasnije je sluzbovao u Cetinju, kao paroh katolicke crkve, gimnazijski profesor i prvi stenograf u Crnogorskoj skupstini. Objavljuje poznati esej „Viktor Igo kao nacionalni i medjunarodni pjesnik“. Po povratku u rodni Bar, 1918. godine, Dobrecic pomaze razvoj kulture, obrazovanja i zdravstva. Pri katolickoj crkvi osniva Djevojacki institut, u kojem su se obucavale i casne sestre. Pocetkom XX vijeka Dobrecic pokrece akciju za izgradnju nove Arcibuiskupije, cija gradnja otpocinje 1923. godine. Humanost dr Nika Dobrecica, narocito je bila izrazena tokom drugog svjetskog rata, kada je pomagao brojnim izbjeglicama i ljudima u nevoljama.

Dr Nikola Dobrecic umro je krajem 1955. godine u Zagrebu, gdje ga je udario tramvaj slomivsi nogu u kuku. Sahranjen je u svojoj zaduzbini crkvi Sv. Nikole u Baru.

Legenda

Uz morski brijeg, uz samu obalu, koja se prostire od nekadasnjeg Pristana na obali Bara do Kufina, na ulasku u Pastrovice, nekada davno pristajale su galije. Njihovi vlasnici, tu su se iskrcavali da bi razmjenjivali robu i trgovali razne namirnice iz Zete i Crmnice.Tim ustaljenim ritmom zivota, koji su diktirali trgovci, privikavali su se starosjedioci u Baru i okolini, nadnicari, ljudi znani i neznani. Tako je bilo sve do vremena, kada su barskom obalom poceli da krstare gusari iz Ulcinja.Ulcinjski gusari bili su na zlom glasu po veoma losem ponasanju, zulumima, i otimanjima kako od bogatih tako i od siromasnih ljudi. Price o gusarima i zlodjelima koja su pravili brzo su se pocele siriti medju stanovnistvom, tako da su obicni gradjani sve vise osjecali strah i paniku i pri samom pomenu imena gusarskih vodja. Gusari su toliko bili silni i mocni da im niko nista nije mogao. Svoj prkos svijetu i stanovnistu otkrivali su, pristajuci uz obale svojim galijama pretrpanim raznim ukradenim predmetima i skupocjenostima koje su otimali presretajuci i pljackajuci trgovacke i vlastelinske brodove. Iz dana u dan njihovo blago se sve vise uvecavalo. Nekolicina gusara se tako dosjeti, da bi trebalo pronaci neko skrovito mjesto na kojem bi blago bilo sigurno, a u kojem bi se u slucaju opasnosti i sami gusari mogli sakriti. Jednoga dana neki od gusara se dosjeti da nedaleko od morske obale, gdje su pristajale galije, postoji planina Sozina, te odlucise da bi ona mogla biti idelana za skrivanje. Ubrzo zatim gusari u planini Sozini pocese da prave pecine i skrovista, i tu kriju oteto blago, oruzje i roblje. Medju raznim robljem, jednom se zadesila i robinja Milja, djevojka, neobicne ljepote i zenske privlacnosti. Glavni medju gusarima odredise joj za cuvara gusara Iljka.
Iljko bijase takodje mlad i lijep momak, pa se ubrzo zaljubi u Milju, kao i ona u njega. Iako svoju ljubav nijesu krili, Iljko i Milja nijesu mogli dugo ostati zajedno. Jednoga dana ostali gusari pocese na sav glas da govore o ljubavi dvoje mladih, tako da to ubrzo cu i gusarski kapetan Djerlezi, koji iz ljubomore, naredi Iljku da mora da ide u neku veliku odmazdu koju su gusari planirali na moru. Iljko ode, a Milja ostade i dalje u pecini da robuje u tami.
Milja je dugo cekla da joj se momak vrati. Iz dana u dan iscekujuci povratak, stalno je virila kroz omanju rupu na pecini, gledajuci u sinje more, i ceznuci da joj se Iljko vrati. Ali vrijeme je neumoljivo odmicalo, a od Iljkovog povratka nista. Milja naposlijetku izgubi svaku nadu da ce ga opet vidjeti. Tako tuzna donese odluku da okonca sebi zivot.
Sledeceg dana Milja izjuri iz pecine i sa jedne visoke stijene skoci u more. Ubrzo, Iljko se ipak vrati nazad. Kada je cuo kako je Milja, vjerno ga cekajuci, okoncala svoj zivot, uze veliku kolicinu baruta, ubaci ga u jedan dio pecine, i zapali ga. Barut napravi veliku eksploziju.
Od te eksplozije, brdo u kojem je bila pecina, prelomi se na dva dijela. Brdo se zapravo, kako legenda kaze, raspuknu, i kako bi Starobarani rekli - suturisa se u more, odnosno brdo pade u more, te nastade mjesto po imenu SUTOMORE.
To mjesto danas je turisticki najpoznatije vikend naselje pored Bara, posebno u ljetnjem periodu. Tu se nalazi i nadaleko poznata Sutomorska plaza.

Istorija

Bar je veoma stari grad. Preciznih podataka o nastanku grada nema, ali se u istorijskim izvorima po prvi put naziv Stari Bar pominje u IX vijeku pod imenom Antibareos. Prema saznanjima iz nekih drugih izvora za nastanak grada moze se smatrati period izmedju VI i VII vijeka, jer je u to vrijeme u Baru postojalo svojevrsno rimsko naselje. Iako je malo preciznih podataka o vremenu osnivanja drvenog Bara, ostaci neolitskog materijala pronadjeni na sirem prostoru, razni predmeti poput: eneolitske sjekire, bodezi, vaze neobicne izrade i sl., svjedoce da je na prostorima koje danas zahvata barska opstina bilo zivota jos u praistorijsko, ilirsko, grcko i rimsko doba. Ipak, najveca potvrda toj tezi je 2000. godina stara maslina, koja se nalazi u mjestu Mirovica, sto na jos jedan nacin svjedoci da je na podrucju Bara, postojao zivot i prije vise od dva milenijuma. Da je Bar zaista staro urbano naselje potvrdjuju i nazivi grada: grcki – Antibareos, rimski - Antibarum te slovenski – Bar.
Krajem XI vijeka Bar se pominje i pod imenom Antivari, sto prema istorijskim izvorima, moze da asocira na pleme Avara, koji su u VI i VII vijeku, zajedno sa Slovenima naseljavali podrucje koje danas zahvata Crna Gora.
Iako su ga pocetkom VII vijeka naselili Sloveni, Bar je sve do sredine XI vijeka bio pod vlascu Vizantije, tacnije Bar se tada nalazio u oblasti Dirahion, istorijski poznatijoj po imenu Prevalis. Da je Bar bio veoma vazno duhovno, kulturno i politicko srediste govori i podatak da je do sredine VIII vijeka Bar bio sjediste biskupije. Za prijestonicu prvog nominalno samostalnog vladara prve crnogorske drzave - Duklje, kneza Vladimira pominje se oblast udaljena nekoliko kilometara od Bara ka Skadarskom jezeru, selo Krajina u mjestu Ostros, 50 kilometara udaljeno od Bara. Buduci da se ta oblast ipak nalazila u sastavu vizanstijskog carstva, godine 1042., u cuvenoj „Barskoj bici“, koja je vodjena na padinama Rumije, taj dio barske teritorije oslobadja zetski vladar Vojislav (1017 – 1050).
Pretpostavlja se da je, vec 1077. godine u Baru krunisan i prvi crnogorski kralj Mihailo Vojislavljevic, te da je kao potvrdu za taj cin, od pape Klimenta III, dobio kraljevske oznake. Zatim Barom gospodari kralj Bodin Vojislavljevic (1082 – 1101). Bodinovim zalaganjem 1089. godine, barska biskupija dobija zvanje Nadbiskupije, te samim tim i grad Bar postaje centar Bodinove drzave. Sredinom XI vijeka Bar ponovo pripada Duklji, a poslije 1183. ponovo ulazi u sastav Vizantijskog carstva, kada sa ostatkom tadasnje Zete ulazi u sastav drzave Nemanjica. Pod vlascu Nemanjica, Bar se nalazi sve do 1360. godine. Za to vrijeme dozivljava procvat, imao je gradsku autonomiju, statut, grb i novac.
U istorijskim spisima navodi se i da je, sredinom XV vijeka, Bar izvojevao pobjedu nad Dubrovnikom. Sezdesetih godina XIV vijeka, Barom vladaju Balsici, kraljevska porodica koja je stvarala samostalnu teritoriju u oblasti Skadra. Tokom tog perioda kneginja Jelena i Balsa III, Bar smatraju svojom prijestonicom.
Bar se zatim dugo vremena nalazi u stalnim ratovima i otimanjima oblasnih gospodara.
1404. godine Bar zaumzimaju Mlecani, da bi vec 1412. godine Bar ponovo bio u rukama Balsica. 1421. godine Bar je pod patronatom despota Stefana Lazarevica, a od 1427. godine pod patronatom despota Djurdja Brankovica - kada ponovo postaje prijestonica Zete.
Otimajuci grad od poznatog bosanskog gospodara Stefana Vukcica Kosace, 1443., Bar sa priobalnim krajevima osvajaju Mlecani. Nakon mletacke vladavine, Bar napadaju Turci.
Braneci se od turske najezde, Bar je pokusavajuci da sacuva trajni mir zatrazio pomoc Venecije, u cemu nije uspio.
1571. godine Barom gospodare Turci, koji su tom teritorijom vladali 307 godina. 1878. godine, Bar od Turaka oslobadjaju Crnogorci. Iste 1878. godine, Crna Gora je na Berlinskom kongresu proglasena samostalnom drzavom, te je i grad Bar dobio na svom znacaju i ugledu. Kako je prilikom oslobadjanja 1878. godine Bar bio mnogo porusen, Ministarski savjet Knjazevine Crne Gore 1908. godine, donosi odluku da se otpocne izgradnja novog grada, koji ce imati naziv Bar. Vremenom veliki dio stanovnika Bara pocinje selidbu u juznije djelove grada, naseljavajuci tako uglavnom dio uz samu morsku obalu, gdje pocetkom XX vijeka nastaje oblast poznatija kao Pristan, na cijem su mjestu udareni temelji Novog Bara. Danas se Novi Bar smatra urbanisticki najsredjenijom, modernom arhitektonskom cjelinom u Crnoj Gori. Siroki bulevari ukraseni palmama, oleandrima te drugim egzoticknim mediteranskim drvecem koje se njezno cuva i njeguje, uz svesrdnu brigu komunalnih radnika, ucinili su da je nekoliko godina za redom( najvise u poslednjoj deceniji XX vijeka) , Bar proglasavan za najcistiji grad u Saveznoj Republici Jugoslaviji.
Kao i u ostalim primorskim gradovima do 1918. godine nad Barom je bila uspostavljena Austro- ugarska uprava. Po oslobodjenju od Austro-ugarske, Bar se sve do 1941.godine, nalazi u sastavu Kraljevine Jugoslavije (drzava Srba, Hrvata i Slovenaca).
Drugi svjetski rat (1941 – 1945) Bar je proveo pod tudjinskom vlascu. Barom su tada upravljale italijanska i njemacka vojska. Boreci se protiv okupatora partizanska vojska Bar je oslobodila u novembru 1944. godine. Od tada, pa sve do 1991. Bar se nalazio u sastavu Socijalisticke Federativne Republike Jugoslavije.
U poslijeratnom periodu , posebno 60 – tih godina XX vijeka Bar se razvijao kao poznati lucki centar Crne Gore i bivse Jugoslavije. Takodje, Bar je danas osim po luckom i pomorskom saobracaju, poznat i po razvoju turizma, privrede i sporta.